پمپ و پمپاژ
نویسنده : دکتر سید احمد نوربخش (استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران)
توضیحات
کتاب پمپ و پمپاژ تالیف آقای دکتر سید احمد نوربخش و همکاری دکتر حمیده باستانی پاریزی، مهندس فرهنگ پیامیار، صنایع پمپ سازی ایران می باشد که بطور مفصل در رابطه با انواع پمپ در صنعت آب صحبت کرده است. سرفصل های اصلی این کتاب به شرح ذیل است:
- تقسیم بندی پمپ ها
- مروری بر مکانیک سیالات
- مشخصات اصلی توربوپمپ ها
- منحنی های مشخصه توربوپمپ ها
- محاسبات خطوط لوله
- ضربت قوچی آب
- عملکرد پمپ بر روی مدار
- ایستگاه های پمپاژ
- ساختمان توربوپمپها (اجزای اصلی)
- ساختمان توربوپمپ (اجزای فرعی)
- نیروهای شعاعی و محوری
- آزمایش پمپ ها
پمپ در صنعت آب نقش بسیار مهمی در تأمین و توزیع آب به جوامع و مناطق مختلف دارند. آن ها امکان استفاده بهینه از منابع آبی را فراهم می‌کنند و به تأمین آب شرب، آبیاری و استفاده‌های صنعتی کمک می‌کنند. فصل اول کتاب پمپ و پمپاژ به پیدایش پمپ و انواع پمپ ها اشاره دارد. در فصل دوم این کتاب تعاریف و قوانین مکانیک سیالات که در محاسبات خطوط انتقال آب و انتخاب پمپ کاربرد زیادی دارند، مرور می شود. فصل سوم این کتاب به تعریف پارامترهای اصلی از جمله گذر حجمی، ارتفاع کل، توان مصرفی و توان مفید می پردازد. همچنین مفهوم کاوریتاسیون و ارتفاع مثبت خالص مکش بیان می شود. نشان دادن شرایط کاری یک پمپ توسط معادلات ریاضی و یا سطوح فضایی از نظر استفاده عملی، ایجاد اشکال می نماید و به همین جهت از منحنی های مشخصه که استفاده از آن ساده تر است استفاده می شود. در فصل چهارم انواع منحنی های مشخصه دبی و ارتفاع، قدرت، راندمان و کاویتاسیون تعریف می شود. فصل پنجم کتاب پمپ و پمپاژ، به طور مفصل رابطه های تجربی محاسبه افت فشار ارائه می کند. هر گاه در مداری با خطوط لوله طولانی به دلایلی سرعت سیال به طور ناگهانی تغییر کند، موج های فشاری در شبکه به وجود خواهند آمد. این موج ها می توانند فشاری چندین برابر فشار کار سیستم را تولید کنند و سبب به وجود آمدن تنش های بسیار زیادی در اجزا مدار شده و در بدترین حالات قادر به ترکاندن لوله ها، پوسته پمپ و شکستن اتصالات گردد. بنابراین شناخت شرایط به وجود آمدن این امواج و جلوگیری از آسیب های ناشی از آن ها ضروری است. فصل ششم به مفهوم ضربت قوچی آب، عوامل ایجاد ضربت قوچی آب، عوامل موثر در شدت پدیده ضربت قوچ و اقدامات حفاظتی می پردازد. در فصل هفتم کتاب، نکات لازم برای عملکرد پمپ در یک مدار بیان می شود. ارتفاع کل تولیدی یک پمپ باید با مقاومتی که مدار در مقابل آن ایجاد می کند، برابر باشد، این مقاومت افت فشار در لوله های رانش و مکش مقاومت مدار نام دارد. در فصل هشتم روش بهره برداری و مسایل فنی پمپ در ایستگاه پمپاژ بیان می شود. ساختمان یک توربوپمپ و اجزای تشکیل دهنده آن بسته به نوع پمپ، نحوه استفاده از آن و مشخصات سیال مورد پمپاژ، دارای اشکال متفاوتی است. برای شناخت اجزای ساختمانی تشکیل دهنده توربوپمپ ها، می توان قسمت های مختلف آن را در دو گروه اجزای اصلی و اجزای فرعی مورد بررسی قرار داد. در فصل نهم اجزای اصلی و در فصل دهم اجزای فرعی توربوپمپ ها مورد مطالعه قرار می گیرد.
انتقال انرژی به سیال که در توربوپمپ ها توسط چرخ انجام می گیرد، موجب تولید یک سری نیروهای هیدرولیکی می گردد که بیشتر در دو جهت شعاعی و محوری به اجزای گردنده پمپ (چرخ و محور) وارد شده و به وسیله یاتاقان ها به پوسته ثابت پمپ منتقل می شود. این نیروها بسته به تغییرات دبی و ارتفاع در توربوپمپ ها ممکن است مقادیر و جهات مختلفی داشته باشند که از این لحاظ جزء نیروهای متناوب قرار می گیرند. بنابراین شناخت این نیروها در طراحی مکانیکی پمپ از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در فصل یازدهم به بیان مفهوم این نیروها و معادلات محاسبه آنها پرداخته شده است. جهت اطمینان از عملکرد کاری پمپ ها در صنعت آب، آزمایش¬های مختلفی می تواند برروی آنها انجام شود. این آزمایشات عبارتند از: آزمایش های تحقیقاتی، آزمایش های عملکردی یا کاری، آزمایش های قبولی، آزمایش برروی مدل و آزمایش در محل کار که در فصل دوازدهم همه این آزمایشات به تفصیل بیان شده¬اند.